Motoryzacja to dziedzina, która przez dekady nieprzerwanie zaskakuje, inspiruje i wyznacza nowe standardy. Jednak wśród wielu marek i modeli, które przewinęły się przez historię, niewiele jest takich, które naprawdę wyprzedziły swoje czasy i jednocześnie łączyły w sobie ducha innowacji oraz śmiałą wizję przyszłości. Saab – szwedzka legenda techniki i designu – jest bezsprzecznie jednym z tych producentów, którzy potrafili myśleć nieszablonowo. Najbardziej intrygującym i do dziś wspominanym eksperymentem tej marki był samochód sterowany joystickiem zamiast tradycyjnej kierownicy. To właśnie ten projekt, zakorzeniony w lotniczych korzeniach Saaba, stanowi dziś fascynujący rozdział historii motoryzacji, który warto poznać na nowo i z większą precyzją.

Saab – inżynieria lotnicza na drodze

Marka Saab powstała w 1945 roku jako oddział szwedzkiego koncernu lotniczego Svenska Aeroplan Aktiebolaget. Jej głównym celem było wykorzystanie doświadczenia i technologii lotniczych w tworzeniu samochodów. To wyjaśnia wiele innowacyjnych rozwiązań, które pojawiły się w autach Saaba – od aerodynamicznej sylwetki, przez unikalne systemy bezpieczeństwa, aż po nietypowe elementy wyposażenia.

Modele takie jak Saab 900 Turbo, wprowadzony w 1978 roku, to prawdziwe ikony motoryzacji, które łączyły wysokie osiągi z oszczędnością paliwa i niezawodnością. Silnik turbodoładowany o mocy około 145 KM (w pierwszych wersjach), układ napędowy na przednie koła, oraz charakterystyczna, nieco kanciasta, ale bardzo aerodynamiczna sylwetka – to elementy, które przyciągnęły do marki wierną rzeszę fanów.

Jednak Saab to nie tylko samochody klasyczne. To także marka, która odważnie eksperymentowała z technologią, starając się podnieść komfort i bezpieczeństwo kierowcy poprzez rozwiązania, które dziś możemy uznać za prekursorskie.

Drive-by-wire i joystick – jak technologia lotnicza wkroczyła do samochodu?

W latach 90. ubiegłego wieku Saab rozpoczął prace nad rewolucyjnym konceptem, który mógł całkowicie zmienić sposób prowadzenia samochodu. Centralnym elementem tej wizji był joystick – urządzenie sterujące, znane dotychczas przede wszystkim z lotnictwa i symulatorów.

Samochód z joystickiem korzystał z technologii drive-by-wire, czyli elektronicznego sterowania kluczowymi funkcjami pojazdu, bez tradycyjnych, mechanicznych połączeń. Zamiast klasycznej kierownicy, kierowca trzymał niewielki, ergonomiczny uchwyt, którym można było precyzyjnie sterować prędkością oraz kierunkiem jazdy. Ruch joysticka do przodu powodował przyspieszenie, do tyłu – hamowanie, a odchylenia na boki – skręt pojazdu.

System ten był niezwykle zaawansowany, a jego działanie wymagało implementacji nowoczesnych czujników, siłowników i komputerów pokładowych, które przekładały sygnały z joysticka na ruch kół oraz reakcje silnika.

Był to krok milowy w ewolucji samochodów, bo chociaż współczesne auta coraz częściej korzystają z systemów drive-by-wire, to w tamtych czasach projekt Saaba był pionierski i niezwykle odważny.

Modele i techniczne szczegóły – Saab 9-3 i 9000 z przyszłości

Chociaż projekt samochodu z joystickiem nigdy nie wszedł do produkcji seryjnej, testowano go na bazie modeli takich jak Saab 9000 i późniejszy Saab 9-3.

Saab 9000, produkowany w latach 1984-1998, był jednym z najważniejszych samochodów marki – solidny, przestronny sedan klasy średniej z silnikami o mocy od około 130 do 225 KM w wersjach turbo. To właśnie na bazie tego modelu testowano technologię joystickową, przystosowując elektryczne systemy sterowania do mechaniki auta.

Z kolei Saab 9-3, zaprezentowany po raz pierwszy w 1998 roku, kontynuował tradycję marki, oferując jeszcze bardziej zaawansowane rozwiązania technologiczne. Modele z serii 9-3 miały silniki benzynowe o mocy od 150 do 230 KM, z zaawansowanymi układami turbo, oraz nowoczesne systemy bezpieczeństwa. To właśnie w tym czasie rozwijano koncepcję joysticka jako przyszłościowego interfejsu sterującego.

Sterowanie joystickiem w tych modelach pozwalało na uzyskanie niezwykle precyzyjnych reakcji pojazdu, dzięki czemu manewrowanie było szybsze i bardziej intuicyjne, co mogło znacznie podnieść poziom bezpieczeństwa.

Bezpieczeństwo przede wszystkim – jak joystick wpływa na ochronę kierowcy?

Jednym z kluczowych atutów samochodu sterowanego joystickiem było zwiększone bezpieczeństwo. Saab od zawsze stawiał na innowacyjne rozwiązania w tej dziedzinie – był pionierem pasów bezpieczeństwa z trzypunktowym mocowaniem, systemów antypoślizgowych ABS oraz zaawansowanych poduszek powietrznych.

Joystick wprowadzał zupełnie nowy wymiar kontroli – dzięki elektronicznemu sterowaniu możliwe było zastosowanie systemów wspomagających kierowcę na zupełnie nowym poziomie. Czujniki wykrywały niebezpieczne sytuacje, takie jak poślizg czy ryzyko kolizji, i automatycznie korygowały tor jazdy lub uruchamiały hamulce.

Co więcej, joystick pozwalał na szybszą reakcję w sytuacjach awaryjnych, ponieważ ruchy były bardziej naturalne i wymagały mniejszej siły fizycznej niż tradycyjna kierownica. Dla kierowców z ograniczoną sprawnością ruchową, joystick mógłby być przełomowym rozwiązaniem, umożliwiając im samodzielne prowadzenie pojazdu.

Ergonomia i komfort – nowe otwarcie w projektowaniu wnętrz

Kierowanie samochodem joystickiem to również rewolucja w kabinie. Tradycyjna kierownica zajmuje sporo miejsca i wymusza określoną pozycję za kierownicą. Joystick, dzięki swoim kompaktowym wymiarom, pozwalał na zupełnie inną aranżację kokpitu.

W samochodach Saaba projektanci mogli umieścić ekrany i systemy multimedialne bliżej kierowcy, a także zaprojektować fotele w bardziej ergonomiczny sposób. Kabina zaczęła przypominać stanowisko pilota, z intuicyjnym dostępem do najważniejszych funkcji.

Dzięki temu podróż stawała się bardziej komfortowa, mniej męcząca, a sterowanie – naturalne i niemal automatyczne. To podejście doskonale wpisywało się w filozofię Saaba, który zawsze łączył nowoczesną technologię z troską o użytkownika.

Przeszkody na drodze do rewolucji – dlaczego joystick nie podbił rynku?

Mimo ogromnego potencjału, samochód sterowany joystickiem nie zyskał popularności i nigdy nie trafił do masowej produkcji. Powodów było kilka.

Po pierwsze, tradycja i przyzwyczajenia kierowców okazały się silniejsze niż innowacja. Kierownica to coś więcej niż urządzenie – to symbol kontroli i bezpieczeństwa, a zmiana tego nawyku wymagała czasu i edukacji.

Po drugie, prawo i regulacje w większości krajów nie przewidywały samochodów bez kierownicy, co utrudniało homologację i sprzedaż takich pojazdów.

Po trzecie, technologia drive-by-wire w tamtych czasach nie była jeszcze na tyle rozwinięta i niezawodna, by zagwarantować bezawaryjną pracę kluczowych systemów sterujących.

Dziedzictwo Saaba – wpływ na współczesną motoryzację

Choć joystick jako urządzenie sterujące w samochodzie pozostał na etapie eksperymentu, to wiele opracowanych przez Saaba technologii znalazło zastosowanie w dzisiejszych autach. Drive-by-wire to dziś standard w nowoczesnych samochodach, a systemy wspomagające kierowcę są znacznie bardziej zaawansowane.

Saab zapoczątkował również nowoczesne podejście do ergonomii wnętrza oraz integracji kierowcy z samochodem, które dziś są wyznacznikiem komfortu i bezpieczeństwa.

Warto podkreślić, że projekty takie jak joystick Saaba przygotowały grunt pod rozwój samochodów autonomicznych, gdzie interfejs między człowiekiem a maszyną nabiera kluczowego znaczenia.

Przyszłość sterowania pojazdami – czy joystick powróci?

Współczesna motoryzacja coraz odważniej sięga po różnorodne systemy sterowania, w tym technologie głosowe, gesty czy zaawansowane ekrany dotykowe. Joystick jako precyzyjne narzędzie kontrolne może znaleźć zastosowanie w pojazdach specjalistycznych, elektrycznych czy autonomicznych.

Marki takie jak Tesla, BMW czy Mercedes inwestują w interfejsy, które zwiększają intuicyjność i komfort prowadzenia, a także bezpieczeństwo. Joystick w połączeniu z technologią haptics (dotykowe sprzężenie zwrotne) mógłby na nowo zrewolucjonizować sposób, w jaki kontrolujemy pojazdy.

Saab i jego joystick – wizjonerski krok ku przyszłości motoryzacji

Saab, łącząc dziedzictwo lotnictwa z pasją do motoryzacji, stworzył projekt, który wciąż inspiruje inżynierów i entuzjastów na całym świecie. Samochód sterowany joystickiem to nie tylko ciekawostka, lecz także dowód na to, jak odważne pomysły mogą kształtować przyszłość.

Kluczowe lekcje i wpływ Saaba na rynek:

• Pionierskie zastosowanie technologii drive-by-wire w motoryzacji,
• Nowatorskie podejście do ergonomii i interakcji kierowcy z samochodem,
• Wysoki poziom bezpieczeństwa dzięki elektronicznym systemom wspomagającym,
• Fundamenty pod rozwój nowoczesnych systemów sterowania i pojazdów autonomicznych.

Choć joystick Saaba nie trafił do salonów, jego duch żyje w każdym nowoczesnym aucie, które korzysta z elektroniki i innowacyjnych rozwiązań sterujących. To fascynująca historia inżynieryjnej odwagi i technologicznego marzenia, które nadal rozpala wyobraźnię kolejnych pokoleń.

Artykuł powstał przy współpracy z firmą Autoden.pl